Datum: 28.09.2008 22:06
Autor: Pantelija Matavulj
Tezak zivot u brdima planine
Evo jednog clanka, od prije godinu dana, iz novina „Glas Srpske“ koji je iskopao iz arhive nas clan Mirsad. Interesantno je to da su stanovnici Rogatice eto po naslovu iz brda i da im zivot nije nimalo lahak. Citati clanak sa vremenske distance, pa makar to bilo i od samo godinu dana, pokadkad ispadne i smijesno a i zalosno u isto vrijeme .
Ne znam kako ce na vas djelovati ovaj izvjestaj iz Rogatice. Ja sam se bas slatko nasmijao a sta se u medjuvremenu desilo u Rogatici procijenite sami. Mislim da jedino, sto se nije promijenilo, je predsjednik Skupstine Opstine. Samo on je isti a sve ostalo je drugacije. Nazalost na gore.
Tezak zivot u brdima planine
Opstina Rogatica je izrazito brdsko-planinsko podrucje.
Sumsko gazdinstvo “Sjemec” najbolje je u Javnom preduzecu “Sume Republike Srpske”. U Rogatici medju nezaposlenima je 13 ekonomista, sest agronoma, cetiri pravnika… U dvije gradske i 11 seoskih mjesnih zajednica, zivi oko 15 hiljada stanovnika.
Obnovljeno vise od 700 kuca i stanova za povratnike.
U istocnom dijelu Republike Srpske na oko 70 kilometara od Sarajeva i cetrdesetak prije Visegrada, na putu za Srbiju lezi Rogatica. Gradic je smjesten u maloj kotlini na obalama bistre i brze Rakitnice i na nadmorskoj visini od 525 metara. Opstina je u cjelini izrazito brdsko-planinsko podrucje sa srednjom godisnjom temperaturom od samo 11 stepeni Celzijusa.
U dvije gradske i 11 seoskih mjesnih zajednica u 121 seocetu, zivi oko 15 hiljada stanovnika. Dvije trecine ih je u samom gradu i blizoj okolini. Od seoskih mjesnih zajednica najvece su Borike.
– Povratak raseljenih i izbjeglih lica, kaze predsjednik Skupstine opstine Kemo Camdzija, na podrucje opstine ubrzano je poceo krajem 2000. Vratilo se oko 1.500 Bosnjaka. Obnovljeno je ili se jos obnavlja oko 700 stanova i kuca. Najintenzivniji povratak je u Zepu, Vragolove, Karacice, Kramer Selo, Golubovice, Kukavice, Cadovinu…
Stari se vratili
Uglavnom vracaju se samo stariji. Mladih jos nema. To pokazuje i podatak da u odjeljenju Osnovne skole “Sveti Sava” u Zepi, nastavu pohadjaju smo dva ucenika, a u centralnoj skoli u Rogatici medju skoro hiljadu ucenika sestoro je bosnjacke djece.
Rogaticku opstinu napustaju bivse Sarajlije, Gorazdani i drugi koji su racunali da se ovdje trajno nastane. Spominje se podatak da ih je odavde, iz raznih razloga, posebno zbog slabe perspektive, otislo vise od pet hiljada. To se posebno osjetilo na broju ucenika u ovdasnjoj srednjoj i osnovnoj skoli. Naprimjer, u skolskoj 1999/2000. godini u srednjoj skoli bilo je 589, a ove godine 446 djaka. Slicno je i sa osnovnom skolom. Iz godine u godinu sve je manje prvacica. Djeca su posebna radost na ulicama Rogatice.
Prije posljednjeg rata u opstini je bilo oko 5,5 hiljada radnika. Privreda je “vukla” oko 80 odsto zaposlenih, a ostalo javna uprava i drustvene djelatnosti. Poslijeratni period donio je velike promjene. Broj zaposlenih je prepolovljen, narocito u privredi.
Ovdje raste broj nezaposlenih sa visom i visokom strucnom spremom. Medju “fakultetlijama” je 13 diplomiranih ekonomista, sest agronoma, cetiri pravnika…
Zbog manjka posla mnogi mladi idu na studije. Procjenjuje se da sa podrucja opstine studira nekoliko stotina mladih. Samo iz budjeta opstine stipendije prima sezdesetak studenata, dok sumsko gazdinstvo “Sjemec” stipendira deset studenata. Perspektiva njihovog zaposljavanja nije najbolja. To pokazuje i sve cesce “oprastanje” stipendija od njihovih davalaca, jer im ne mogu obezbijediti posao.
“Sjemec” je pokretac
Nagomilani problemi doveli su do toga da je stecajni postupak pokrenut u tri fabrike. Radi se o “Tehnotransu”, Fabrici deka i pokrivaca “Roteks” i “Pretisovoj” radnoj jedinici “Alpo”. Od “Tehnotransa” samo autobuska stanica organizuje prevoz putnika. O ostalim dijelovima odlucivace novi vlasnik – kaze nacelnik Odjeljenja za privredu i drustvene djelatnosti u opstini Miladin Ikonic.
– Sto se tice “Roteksa”, prica Ikonic, on je propao. Njegovi razboji na kojim su tkani prekrivaci visokog kvaliteta i raznih vrsta, isjeceni su u staro gvozdze i prodati kao otpad. Slicno bi se moglo desiti i sa masinama “Alpa”, ako se u rjesavanje njegove sudbine ne ukljuci drzava Vlada Republike Srpske, upozorava Ikonic.
Tesko je u svim privatizovanim preduzecima. Vecina ih je “zrela” za stecaj. To se narocito odnosi na tri, za rogaticku opstinu bitna preduzeca – Fabriku precistaca, Drvnu industriju “Sjemec” i “Agrokombinat. Nije mnogo bolja ni stamparija “Mico Sokolovic”, koja jedva sastavlja kraj s krajem.
– Da u rogatickoj privredi nije sve bas crno dokaz su sumsko gazdinstvo “Sjemec” koje je godinama najbolje u Javnom preduzecu “Sume Republike Srpske”. Tu je i akcionarsko drustvo za eksploataciju suma “Stara Gora”. Medju onima koji kako tako rade izdvaja se Preduzece za proizvodnju i preradu mesa “Vizion” brace Neric koje svoju djelatnost sve vise prenosi i na ugostiteljstvo. Tu je i “Drvolik” koje se bavi gradjevinskom stolarijom i drugim preradjevinama od drveta.
Tradiciju tekstilne industrije odrzava uspjesno kuca mode za djecu i omladinu “Jasna”. Zaposljava stotinjak radnika, uglavnom zena koje radom u dvije smjene planiraju da ove godine ostvare ukupan prihod od dva miliona maraka.
Za mnoge Rogaticane, proizvodnja mlijeka, mesa, krompira i strnih zita je stvar prezivljavanja.
Biblioteka
Narodna biblioteka u Rogatici ima vise od 28 hiljada knjiga. Centar za kulturu planira ozivljavanje “Rogatickih novina” kao informativnog glasila opstine. Tu je i Dom zdravlja sa osam ljekara. Dom zdravlja opsluzuje oko 9,5 hiljada osiguranih i neosiguranih gradjana.