DŽEMAT ŽIVALJEVIĆI
Naselje Živaljevići udaljeno je od opštinskog centra Rogatica 20-tak kilometara. Džemat Živaljevići izdvojen je iz džemata Godomilje 1760. godine kada je izgrađena i džamija i on je prvi izdvojeni džemat, što je osnovna ćelija institucionalnog organizovanja vjernika muslimana. Prema popisu ćifluka rogatičkog kadiluka iz 1835. godine obuhvatio je osim Živaljevića i Stare Gore i slijedeća sela: Agaroviće, Blažujeviće, Bursiće, Bare, Đedoviće, Mandre, Osovo, Oprašiće, Peharac, Podkraj, Rujno Brdo, Stari Brod i Tatinicu. Prvi imam u živaljevskom džematu bio je Mahmut-hodža (1740 – 1820). Inače Mahmut je bio sin Ibrahimov koji je bio imam u Godomilju. Nakon ženidbe Mahmut – hodža krajem XVIII stoljeća preselio se u Šatoroviće.Poslije njega bio je Smajo Hodžić (1780- 1860.), sin Mahmut-hodže (Akt Vakufske direkcije iz Sarajeva, br. 2280/32 iz 1932. god.). U istom aktu u popisu vjerskih službenika upisan je Mehmed Barlov iz Foče, imam i učitelj i Mehmed Arnautović zvani hodža Poljanac iz Stare Gore, imam i hatib sa službom u Živaljevićima. Prema nekim kazivanjima mještana, džamija u Živaljevićima mogla bi biti obnovljena u periodu od 1830. do 1840. god., nakon što je u značajnom obimu protjerano muslimansko stanovništvo iz Srbije. Dolaskom iz Užica imamsku dužnost preuzeo je softa Salih koji je bio završio vjersko obrazovanje u Turskoj. Narod ga je zvao hodža tako da su njegovi potomci u Živaljevićima dobili prezime Hodžići (Smail Durmišević i ostali 2018).
U vrijeme Austrougarske Džemat Živaljevići stekao je status općine. Prema objavljenim rezultatima popisa od 10. oktobra 1910. god. općina Živaljevići imala je ukupno 2.456 stanovnika, od toga pravoslavci 1479 ili 60,21 %, muslimani 974 ili 39,66 i katolici 3 ili 0,17 % (Osman Agić, 2020).
U Prvom svjetskom ratu džamija je porušena od strane srbijansko-crnogorske vojske 1914. god. s tim da je munara ostala. U početku, nakon 1918. god., uz munaru, od drveta izgrađen je prostor za namaz i za obavljanje vjerske obuke za djecu. Kasnije uz angažovanje džematlija ozidana je džamija od kamena i svečano otvorena 1935. god. Džamija je zapaljena i porušena i 1941. god. od strane četnika iz susjedstva (Smail Durmišević i ostali 2018). Krajem 1966. godine džematlije su srušili stare oštećene zidine i počeli izgradnju nove i veće džamije. I već u proljeće, 14. maja, 1967. godine uz dobrovoljne priloge i uz angažovanje i nadzor Džematskog odbora na čelu sa Salkom Hodžićem i uz angažovanje imama ef. Asima Bogilovića džamija je završena i uz mevlud svečano otvorena. Džemat je do 1992. god., osim Živaljeviža obuhvatao muslimanska sela Stara Gora, Mednja Luka i Šatroviće. Nakon izgradnje džamije od 1967. god. imamsku dužnost obavljali su: ef. Asim Bogilović iz Godomilja, ef. Ramiz Dumanjić iz Dumanjića i ef. Ismet Pleho iz Osova. Nažalost džamija u Živaljevićima ponovo je porušena i zapaljena 1992. god. od strane lokalnih srpskih paravojnih formacija prilikom oružane agresije na BiH. Džamija je ponovo obnovljena i 27. jula 2008. god. i uz učenje mevluda svečano otvorena. Obnovu džamije vodio je Džamijski odbor za izgradnju na čelu s Husom Živaljem i Hodžić Salemom (Osman Agić, 2020).
Izvori:
– Smail Durmišević i ostali; Monografija godimiljsko-boričkog platoa, 2018;
– Osman Agić; Monografija naselja Stara Gora-općina Rogatica, 2020.
(Preuzeto od Osman Agić)
